Qisqarishga tushgan xodimlarning huquqlari: Kompensatsiya va to‘lovlar tartibi

Matningizni asl holatda maqola tarzida tayyorlab, kerakli bo‘lgan joylarni ajratib ko‘rsatdim:

Qisqarishga tushgan psixolog, kutubxonachi hamda laborantlarning qanday huquqlari bor?

Ma’lumki, hozirgi kunda umumta’lim muassasalaridagi kutubxonachi, psixolog hamda laborant lavozimlari qisqarishga tushganligi uchun xodimlarga ogohlantirish xatlari berish boshlangan bo‘lishi mumkin.

Bu maqolada qisqarishga tushgan xodimlarning huquqlari bo‘yicha quyidagi savollarga javob olasiz:

• O‘z xohishi bilan ishdan bo‘shagan holda ariza yozish kerakmi?
• Qanday holda ikki oylik kompensatsiya olish mumkin?
• Ishdan bo‘shatish nafaqasi beriladimi?
• Qanday holatda dekabrgacha bo‘lgan 3 oy muddatda kompensatsiya olish mumkin?

Talim muassasalarida shtatlar qisqarishi mavzusida xalq talim info kanalida o‘tkazilgan ovozli chatda mehnat huquqi bo‘yicha mutaxassis Muhammadamin Karimjonov ushbu savollarga oydinlik kiritdi.

Ish beruvchi: “Hozircha o‘z xohishingizga ko‘ra bo‘shashga ariza yozib turing, keyin yana qayta ishga olaman,” deb va’da bermoqda. Bunda 2 oylik kompensatsiya va boshqa pullar qanday tartibda to‘lanadi?

Agar ariza yozib, o‘z xohishingiz bilan, ya’ni Mehnat kodeksi (MK)ning 160-moddasi bilan ogohlantirib bo‘shasangiz, sizga muddatining davomiyligiga muvofiq keladigan pulli kompensatsiya ham (MK 165-modda), ishdan bo‘shatish nafaqasi ham (MK 173-modda), mehnat shartnomasi bekor qilinganidan keyin 2-3-oylar uchun avvalgi ish joyingizdan o‘rtacha oylik ish haqi ham (MK 100-modda) to‘lab berilmaydi.

Muhammadamin Karimjonov: “Bu yerda ish beruvchining asl maqsadi xodimga kafolatli to‘lovlarni to‘lamaslikdir. Shuning uchun ish beruvchining aldovi va yolg‘on va’dalariga uchmang! Qisqarishga tushgan bo‘lsangiz, ariza yozmang, mehnat shartnomasini belgilangan tartibda MK 161-moddasi 2-qismi 2-bandi bilan bekor qilishni so‘rang.”

Mehnat shartnomasi bekor qilinishi texnologiyadagi, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etishdagi o‘zgarishlarning ishlar hajmining qisqarishi bilan bog‘liq bo‘lishi kerak. Ushbu sabablar mavjud bo‘lgandagina sud haqiqatda xodimlar soni yoki ishlar hajmining o‘zgarishi sodir bo‘lgan deb topadi.

Shuningdek, MK 144-moddasiga ko‘ra, qisqarishga tushgan xodimga ish beruvchi xodimga uning mutaxassisligi va malakasiga muvofiq keladigan boshqa ishga o‘tkazishni, bunday ish bo‘lmagan taqdirda esa ish beruvchida mavjud bo‘lgan boshqa ishni taklif etishi shart.

Diqqat! Mehnat shartnomasini bekor qilishdan avval, agar jamoa kelishuvida shartnomasi yoki jamoa mehnat shartnomasini ish beruvchining tashabbusiga ko‘ra bekor qilish uchun kasaba uyushmasi qo‘mitasining oldindan roziligini olish nazarda tutilgan bo‘lsa, MK 164-moddasida belgilangan tartibda kasaba uyushmasi qo‘mitasi roziligini olish zarur.

Muhammadamin Karimjonov: “Shuning uchun, shartnomani MK 161-moddasi 2-qismi 2-bandiga ko‘ra bekor qilinishini talab qiling, o‘z tashabbusingiz bilan ariza yozib bo‘shamang.”

Bundan tashqari, qisqarishga tushgan xodim ishdan bo‘shagan kundan boshlab 6 oy ichida tashkilotda xodim ilgari egallagan o‘sha mutaxassislik va malaka bo‘yicha bo‘sh (vakant) ish o‘rinlari paydo bo‘lsa, ish beruvchi qisqarishga tushib ishdan bo‘shatilgan xodimni qayta ishga qabul qilishi shart.